Jazykový obraz světa a kreativní text

Anna Pajdzińska, Ryszard Tokarski

[Articles]

(pdf)

The place of creative texts in the linguistic picture of the world / Językowy obraz świata a tekst kreatywny

A B S T R A C T
In this paper, it is claimed that the artistic vision of the world is not very different from the linguistic picture of the world and that creative use of language (i.e. artistic or journalistic texts, advertisements, or even colloquial texts) can contain valuable, indeed, sometimes fundamental data for a reconstruction of the conceptual system encoded in the language. Examples of texts are provided, thanks to which one can verify hypotheses constructed on the basis of systemic facts and which draw attention to an aspect of the linguistic picture of the world. When creative uses are taken into account, semantic components inconspicuous in the general variety of the language surface, and the semantic openness of linguistic expressions is revealed – this openness is correlated with the openness of human thinking about the world. Textual connotations, merely individual at face value, usually have a clear motivation because a semantically interpretable utterance must be derived from linguistic and cultural knowledge. Situations in which the text is the only justification of unconventionalized semantic components are very rare.

P O D S U M O W A N I E
Autorzy artykułu polemizują z sądem, iż artystyczna wizja świata jest zasadniczo odmienna od językowego obrazu świata, i stawiają tezę, że kreatywne użycia języka (czyli pewne teksty artystyczne, reklamowe, publicystyczne, a nawet potoczne) mogą być cennym, niekiedy wręcz podstawowym materiałem dla badaczy starających się odtworzyć system pojęciowy utrwalony w języku. Na przykładach pokazują, że teksty takie mogą ułatwiać weryfikację hipotez budowanych na podstawie analizy faktów systemowych oraz zwracać uwagę na jakiś aspekt językowego obrazu świata. Czasem uwzględnienie użyć kreatywnych pozwala ujawnić komponenty semantyczne w języku ogólnym słabo widoczne, umożliwia też pokazanie znaczeniowej otwartości wyrażeń językowych, która współgra z otwartością ludzkiego myślenia o świecie. Konotacje tekstowe, pozornie zupełnie indywidualne, zwykle mają wyrazistą motywację, gdyż semantycznie interpretowalna wypowiedź musi wyrastać z wiedzy językowo-kulturowej. Sytuacje, gdy jedynie tekst stanowi uzasadnienie nieskonwencjonalizowanych komponentów znaczeniowych, są bardzo rzadkie.

Key words: semantics, linguistic picture of the world, creative text, semantic connotation
Klíčová slova: sémantika, jazykový obraz světa, kreativní text, sémantické konotace

Daný článek je on-line k dispozici v databázi CEEOL.

Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
pl. Marii Curie-Skłodowskiej 4 A, 21-031 Lublin, Polska
anna.pajdzinska@poczta.umcs.lublin.pl
tokarski@poczta.umcs.lublin.pl

Slovo a slovesnost, volume 71 (2010), number 4, pp. 288-297

Previous Renata Grzegorczykowa: Problémy pojetí jazykového obrazu světa v perspektivě srovnávacích výzkumů

Next Krystyna Waszakowa: Konceptualizace bolesti v polštině: příspěvek ke srovnávacímu výzkumu